Το λαϊκό παραμύθι στη ζωή μας

Σύμφωνα με ορισμένους μελετητές λέγοντας παραμύθι εννοούμε μια «ανώνυμη λαϊκή διήγηση που έχει δημιουργηθεί  με ποιητική φαντασία κι απόλυτη λιτότητα, είναι παρμένη από τον ονειρικό κόσμο του μαγικού, έχει περιεχόμενο μη αληθινό-φανταστικό, είναι μια ιστορία του θαύματος που δεν εξαρτάται από τους όρους της πραγματικής ζωής, έχει σαγηνευτικό χαρακτήρα και γοητεία και την ακούν με ευχαρίστηση μικροί και μεγάλοι έστω κι αν δεν την θεωρούν πιστευτή» Άρα μιλάμε για έναν λόγο που χαρακτηρίζεται από τηνπροφορικότητα και τη λαϊκή σοφία που άντεξε μέσα στο πέρασμα του χρόνου -άρα είναι λόγος παμπάλαιος και διαχρονικός- που στηριζόταν στη σύμβαση του ψέματος «Ελάτε να πούμε ψέματα δέκα σακιά γιομάτα!» κιέκρυβε μεγάλες αλήθειες για τη ζωή. Μέσα από αυτόν το λόγο ο διαχρονικός λαϊκός άνθρωπος προσπάθησε να εκφράσει τους καημούς του, τους φόβους, τις επιθυμίες, τα άγχη, τα όνειρά του και να τοποθετηθεί απέναντι στα σημαντικά ζητήματα της κοινωνικής συμβίωσης, της προσωπικής αναζήτησης κι ανάπτυξης αλλά και τα μεγάλα φιλοσοφικά ερωτήματα της ύπαρξης προσδοκώντας την κατανόηση, την επικοινωνία και επιχειρώντας τη νοηματοδότηση.

kidlab-gr_000221-e1346659371452

Ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του λαϊκού παραμυθιού είναι το συμβολικό στοιχείο ενός νοήματος που κρύβεται πίσω από τις λέξεις. Μετατρέπει το εσωτερικό σε εξωτερικό με το να βγάζει προς τα έξω τις ψυχικές καταστάσεις που αντανακλώνται μέσα μας και δημιουργεί έτσι μια προσωπική ερμηνεία και προσέγγισή του απ’ τον καθένα που ακούει ανάμεσα απ’ το ακροατήριο. Καθένας κρατά απ’ το παραμύθι που ακούει αυτό που ο ίδιος αναζητά σύμφωνα με το ψυχικό υλικό που κουβαλά μέ-σα του, καθώς το βαθύτερο νόημα της κάθε ιστορίας είναι διαφορετικό από άτομο σε άτομο αλλά και μέσα στο ίδιο το άτομο σε διαφορετικές περιόδους και στιγμές της ζωής του, ανάγοντας τη σχέση του σε μια «προσωπική  συνομιλία» με το περιεχόμενο της ιστορίας. Τα παραμύθια συμβάλλουν έτσι ώστε να κινητοποιηθούν και να λειτουργήσουν οι συμβολικές δραστηριότητες του νου που οι άνθρωποι χρησιμοποιούν για να κατασκευάζουν νόημα όχι μόνο για τον εξωτερικό κόσμο γύρω τους αλλά και για τον εαυτό τους μέσα τους λειτουργώντας σε βάση αναστοχαστική.

Το παραμύθι λειτουργεί σαν ένας λόγος μυητικός μέσα από την αμεσότητα της αφήγησης για τις μεγάλες αλλαγές που θα ζήσει ο άνθρωπος στη ζωή του κι είναι υποχρεωμένος να τις δεχτεί, να τις αντιμετωπίσει μέσα από εσωτερικές αγωνίες και συγκρούσεις και να τις ενσωματώσει στην προσωπική του πορεία ωρίμανσης προκειμένου να αναπτυχθεί και να ολοκληρωθεί σαν προσωπικότητα. Ιδιαίτερα στην περίπτωση των παιδιών τα βοηθά να αναπτύσσουν τη φαντασία τους, να εναρμονίζονται με τα άγχη τους, να ξεκαθαρίζουν τα συναισθήματά τους, να αναγνωρίζουν τις υπαρξιακές τους δυσκολίες και να υποδεικνύουν τόσο προσωρινές όσο και διαρκείς λύσεις στα προβλήματα που τα αναστατώνουν, μέσα από τους ήρωες των ιστοριών καθώς τίθεται σε λειτουργία ο μηχανισμός της προβολής και της ταύτισης. Καθώς οι ιστορίες διαπραγματεύονται τα οικουμενικά ανθρώπινα προβλήματα μιλάνε στο υπό εκκόλαψη Εγώ του παιδιού κι ενθαρρύνουν την ανάπτυξή του ενώ ταυτόχρονα το ανακουφίζουν από τις διάφορες προσυνειδητές κι ασυνείδητες πιέσεις που αυτό βιώνει. Κι αυτό γίνεται μέσα σ’ ένα κλίμα αισιοδοξίας, παρά τις πρόσκαιρες δυσκολίες που είναι απαραίτητες για να σμιλευτεί η προσωπικότητα του δοκιμαζόμενου ήρωα και να αναδειχτεί τελικά νικητής .Ο υπό διαμόρφωση νέος άνθρωπος κάνει ηλικιακές μεταβάσεις με τα αντίστοιχα ψυχολογικά στάδια σε μια διαρκή πορεία που δεν είναι μοναχική μέσα στη μοναχικότητά της, καθώς συνοδεύεται  από όλη την ανθρωπότητα μέσα από τα πανανθρώπινα κι οικουμενικά αρχέτυπα που βρίσκονται  στα παραμύθια. Στην ουσία του δηλαδή το παραμύθι υπηρετεί την κοινωνική ένταξη του ανθρώπου παράλληλα με την αυτονομία.

Αυτό όμως που βρίσκει κανείς σαν κυρίαρχο στοιχείο στο παραμύθι  είναι η ενεργητική στάση απέναντι στη ζωή καθώς το μήνυμα που περνά είναι: «Ο αγώνας ενάντια σε σοβαρές δυσκολίες της ζωής είναι κάτι που κανείς δεν μπορεί να αποφύγει, είναι ουσιαστικό κομμάτι της ανθρώπινης ύπαρξης. Αν κανείς δεν λιποψυχήσει κι αντιμετωπίσει απτόητος τις απρόσμενες και συχνά άδικες δοκιμασίες τότε μπορεί να κυριαρχήσει σ’ όλα τα εμπόδια και στο τέλος θα αναδειχτεί νικητής!» 

Δημήτρης Β. Προύσαλης

Similar Posts